Predstavnice organizacije …IZ KRUGA – VOJVODINA prisustvovale su danas u Skupštini Grada Novog Sada okruglom stolu o pravima osoba sa invaliditetom. Događaj naslovljen Od pacijenta ka građaninu održan je u organizaciji Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana i okupio je više od 50 predstavnica i predstavnika novosadskih i vojvođanskih organizacija osoba sa invaliditetom, predstavnika nadležnih gradskih i pokrajinskih organa uprave i službi koje pružaju usluge ovim osobama, kao i lokalnih zaštitnika građana.
Pristune je u ime organizatora pozdravio dr Zoran Pavlović, pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman, koji je cilj skupa odredio kao nastojanje da se promeni društvena paradigma prema kojoj se osobe sa invaliditetom posmatraju prvenstveno kroz medicinsku prizmu invaliditeta, a ne sa stanovišta ljudskih prava i mogućnosti njihovog ostvarivanja i zaštite. Zaključujući da javni prostor osobama sa invaliditetom pripada jednako kao i drugima, ombudsman Pavlović zaključio je da invalidnost nikoga ne treba da osuđuje na niži kvalitet života.
Dr Damjan Tatić, član Komiteta UN za prava osoba sa invaliditetom i ekspert Saveta Evrope, UNDP-a, UNICEF-a i Međunarodne oganizacije rada (ILO), podsetio je potom da su osobe sa invaliditetom još uvek diskriminisana društvena grupa, uprkos tome što su ljudska prava univerzalna i nedeljiva. Za razumevanje prava osoba sa invaliditetom, kao i prava većine drugih ranjivih društvenih grupa, važno je razumeti da se ona štite na globalnom planu, propisujući standarde kojima se teži, ali da se realizuju lokalno, gde nastaju problemi u njihovom ostvarivanju. Po njenom usvajanju, Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom bila je jedna od onih koju su u najkraćem roku ratifikovale gotovo sve članice UN. Međutim, primena njenih odredbi u praksi je izazov čak i za razvijene zemlje. Mehanizmi za praćenje njene primene su različiti. Opšti komentari koje usvaja nadležni Komitet UN su jedan od pomenutih mehanizama, a među do sada napisanima nalaze se i Komentari o ženama i devojkama sa invaliditetom i o nediskriminaciji. Trenutno se piše Komentar koji se odnosi na organizacije osoba sa invaliditetom i nezavisnim telima koja štite njihova prava, dok će u budućnosti prioriteti biti zaštita žena sa invaliditetom od nasilja, pitanje tzv. građanske smrti, odnosno lišavanja poslovne sposobnosti, kao i deinstitucionalizacija usluga za osobe sa invaliditetom i servisi podrške za njih. Osvrćući se na opasku dr Pavlovića da se u Srbiji ne zna tačan broj osoba sa invaliditetom, dr Tatić je potvrdio da situacija po tom pitanju nije bolja ni u drugim zemljama. Procenjuje se da na svetskom nivou osobe sa invaliditetom čine oko 10 posto opšte populacije, a kriterijum za utvrđivanje toga ko spada u ovu grupu građanki i građana trebalo bi da bude to sa kojim barijerama se osobe sa invaliditetom susreću u ostvarvanju svojih prava, a ne njihova dijagnoza kojom se određuje vrsta i stepen invaliditeta.
O mogućnostima i mehanizmima ostvarivanja prava osoba sa invaliditetom u AP Vojvodini i Gradu Novom Sadu, kao i o dostupnim servisima govorile su dr Milka Budakov, zamenica pokrajinskog sekretara za socijalnu politiku, demografiju i ravnopravnost polova, Vera Grkavac, načelnica Uprave za socijalnu u dečju zaštitu Grada Novog Sada i Slavica Marković iz ŠOSO Milan Petrović u Novom Sadu. Iskustva organizacija koje se bave ostvarivanjem, zaštitom i unapređenjem prava osoba sa invaliditetom predstavili su Josip Vlček, predsednik Koordinacionog odbora organizacija osoba sa invaliditetom Grada Novog Sada i Julijana Čatalinec iz somborskog Centra za samostalni život osoba sa invaliditetom. Zalažući se za deinstitucionalizaciju usluga za osobe sa invaliditetom i senzibilizaciju javnosti u vezi sa potencijalima osoba sa invaliditetom da svojim ličnim kvalitetima, jednako kao i druge građanke i građani, doprinose svojoj zajednici i društvu, Čatalinec je sa prisutnim podelila svoje iskustvo žene sa invaliditetom koja živi u jednoj relativno maloj lokalnoj sredini. Kategorično odbacujući tezu da život osoba sa invaliditetom uz personalnu asistenciju društvo košta više od smeštaja ovih osoba u institucije, Čatalinec je ukazala i na to da se svest javnosti u vezi sa invalidnošću mora menjati i pravilnom upotrebom savremene, nediskriminišuće terminologije u ovoj oblasti.
Nakon što je Marija Parnjicki iz Ekumenske humanitarne organizacije iz Novog Sada kao primer dobre prakse predstavila projekat ove organizacije koji četiri krojačice sa invaliditetom podržava na njihovom putu otvaranja sopstvene firme kojom bi sebi obezbedile stalni izvor prihoda, skup je završen diskusijom u kojoj je preovladavalo iznošenje problema sa kojima se osobe sa invaliditetom i njihova udruženja susreću.
Pripremila: Ankica Dragin
